Dit artikel verscheen in de Plantage Hortus van juli 1989

door Fred Triep

In de Plantage Hortus is aan de Ginkgo biloba of Japanse notenboom al eerder aandacht geschonken. In het decembernummer van 1988 stond een tekeninktje van een takje met bladeren en in het aprilnummer stond een heel klein stukje n.a.v. de sponsoring van deze bomen door VSM- geneesmiddelen. In dit artikel wil ik wat dieper ingaan op deze merkwaardige boom.

De Ginkgo biloba is een van de oudste nog levende bomensoorten. Er zijn fossielen van deze boom van 150 miljoen jaar oud gevonden. Hun grootste verspreiding hadden deze bomen in de geologische periode Trias en Jura. De Ginkgo is een boom met loofbladeren, die echter meer verwant is met de huidige naaldbomen dan met de huidige loofbomen. Evenals de naaldbomen behoort deze boom tot de Naaktzadigen, dat zijn planten waar de zaden niet volledig door een vrucht omsloten worden. De Ginkgo biloba is de enige overgebleven soort uit het enige geslacht uit de familie Ginkgoaceae. Het is daardoor een "levend fossiel". Dit is mogelijk ook een van de oorzaken, dat deze boom weinig natuurlijke vijanden heeft. Hij is goed bestand tegen de vele ziekten, die andere bomen teisteren. Ook luchtverontreiniging kan hij goed verdragen.

Klik op de lthumbnails, als je de gedetailleerde foto's (123 Kb, respectievelijk 126 Kb) wilt zien Links: Een tak van een Ginkgo met bladeren Rechts: Detail van enkele Ginkgo bladeren (foto's : Fred Triep)

In de loop van miljoenen jaren is het natuurlijke verspreidingsgebied van deze boom van een wereldomspannend gebied afgenomen tot 2 kleine gebiedjes in China. Daar zouden ze nog voorkomen in de bergwouden, maar dat is niet helemaal zeker. Enkele eeuwen geleden begon de verspreiding als "sierboom". Priesters in China en Japan plantten de boom in tempeltuinen aan. In 1730 kwam de eerste boom in Europa en wel in Utrecht. De boom heeft typische "eendepootachtige" bladeren met dichotoom vertakte nerven (= nerven, die zich steeds in 2 nieuwe nerven verdelen). De Ginkgo is tweehuizig, dat wil zeggen dat de bomen of alleen mannelijke voortplantingsorganen of alleen vrouwelijke voortplantingsorganen hebben. De gele katjes bij de mannelijke bomen en de groene eivormige bloemen bij de vrouwelijke bomen verschijnen tegelijk met de jonge bladeren in april. De zaden kunnen gegeten worden. In China worden de zaden geroosterd en als pinda's gegeten.

De Ginkgo wordt vaak aangeplant als "straatboom". Ook in Amsterdam vinden we hem in sommige straten aangeplant, bijvoorbeeld in de Vespuccistraat in Oud West. Er zijn echter nog meer straten in Amsterdam met aanplant van deze bomen. De aangeplantte bomen zijn bijna altijd mannelijke bomen, omdat de rijpe vlezige Ginkgo- zaden walgelijk stinken en een gladde smeerboel op straat veroorzaken.

In de Hortus staan twee Ginkgo bomen. Een van de bomen staat in het halfrond en de andere staat in een perkje ten zuiden van het halfrond.

Links

Op de volgende pagina's kunt u meer informatie vinden over de Ginkgo:

• GINKGI BILOBA- The Ginkgo pages

Deze webpagina is het laats aangevuld op dinsdag 30 december 2003.

Voor aanvullingen of reacties, stuur mij een email:

email: Fred Triep