Dit artikel verscheen in de Plantage Hortus van maart 2000

door Fred Triep

De Australische Zilvereik (Grevillea robusta) is geen eik, maar een boom uit de familie Proteaceae. Deze familie bestaat uit struiken en bomen, die voornamelijk op het zuidelijk halfrond voorkomen. De duizend soorten, behorende tot 62 geslachten, komen voor in Zuid- Amerika, Afrika ten zuiden van de Sahara, Zuidoost Azië en Australië. Het voorkomen van zowel soorten van het geslacht Gevuina in Chili, Australie en Nieuw- Guinea is één van de aanwijzingen dat er in geologische tijden een continent moet zijn geweest, dat heeft bestaan uit Zuid- Amerika, Afrika en Australië: het Gondwanaland.

De familie is gekenmerkt door het bezit van verspreide, enkelvoudige bladeren, die leerachtig zijn. De bloemen van de Proteaceae zitten in trossen, aren of hoofdjes met daarom heen schutbladeren. De bloemen hebben 4 kelkbladen met daarbinnen schubben, die overeenkomen met de normale bloemkroonbladeren van andere zaadplanten. De meeldraden zijn aan de basis vergroeid en de stijl en stempel steken duidelijk uit de bloemen. Ondanks de afwezigheid van kroonbladeren zijn de bloeiwijzen van veel Protea’s zeer opvallend en mooi. Protea’s zijn een karakteristiek element van de flora van Zuid- Afrika.

Het geslacht Grevillea bevat 120 soorten, die voorkomen in een gebied van Australië en Tasmanie tot Nieuw Caledonië en Melanesië. De ‘Silk Oak’ (Australische Zilvereik) is een soort, die afkomstig is uit het oostelijk deel van Australië. De boom kan 25 tot 50 meter hoog worden. De bladeren zijn tot meer dasn halverwege ingesneden, waardoor er smalle lobben ontstaan. De onderkant van de bladeren is haren, waardoor deze er zilverachtig uit zien.

Klik op de thumbnail als je de grote foto's (97, resp 73 Kb) wilt zien Links: De Australische zilvereik in de Botanische tuin van Funchal op Madeira (overzicht) Rechts: Detail van enkele takken met bladeren (foto's : Fred Triep)

De buisvormige bloemen van de Australische zilvereik zijn goudgeel,  in een mooi gevormde tros die lijkt op een grote tandenborstel. De bomen bloeien in het late voorjaar met een menigte aan bloemen. Door zijn grote sierwaarde is deze boom over de hele wereld verspreid naar ander tropische en subtropische streken.

		Klik op een  thumbnail voor een grote gedetailleerde foto (respectievelijk 125 Kb, 73 Kb, 100 Kb en 98 Kb) Geheel links: Een bloeiende Australische zilvereik in Kathmandu (Nepal) Links: Detail van enkele takken met bloeiwijzen Rechts boven: De bladeren van een Australische zilvereik Rechts onder: De bloeiwijzen van een Australische zilvereik (foto's : Fred Triep)

Deze boom kan voortgekweekt worden d.m.v. zaden of stekken. Het ontkiemen van de zaden gaat echter langzaam en verloopt vaak moeilijk. Daarom haalt men vaak - heel voorzichtig - een stukje van de zaadhuid af, zodat water gemakkelijker kan worden opgenomen. Maar het vermeerderen door scheuten van zeven tot tien centimeter lengte te laten wortelen en opgroeien, gaat veel gemakkelijker.

Naast zijn functie als sierboom is de ‘Silk Oak’ ook op een andere manier nuttig voor de mens: hij levert goed timmerhout. Het hout wordt onder andere gebruikt voor lambrizering en meubilair. Daarnaast worden uit de bladeren gele en groen verfkleurstoffen gewonnen.

In de Hortus kunt u de Australische zilvereik aantreffen in het subtropische deel van Drie- klimatenkas.

Literatuur

Vernon H. Heywood
Bloeiende planten van de wereld
Elsevier, 1979

Willem Lötschert en Gerhard Beese
Tropical plants
Collins, 1992
(er is ook een Nederlands vertaling door Elsevier)

Watson, L., and Dallwitz, M. J. (1992 onwards). ‘The Families of Flowering Plants: Descriptions, Illustrations, Identification, and Information Retrieval.’ Version: 19th August 1999.
http://biodiversity.uno.edu/delta/

The Grevillea Page
The Society for growing Australian Plants
http://farrer.riv.csu.edu.au/ASGAP/greville.html

Deze pagina is het laatst aangevuld op zaterdag 13 september 2003.

Voor aanvullingen of reacties, stuur mij een email:

email: Fred Triep