Inleiding

Deze vijf gebieden liggen aan de westkant van de continenten tussen de 30 ° en 40 ° (NB of ZB), omdat op de oceanen ten westen van deze gebieden zich in de zomer een stabiel hogedrukgebied ontwikkelt. Mediterrane klimaten hebben vochtige zachte winters en hete, droge zomers. 
In figuur 2 worden de neerslaggegevens van Los Angeles (als voorbeeld van het Californische mediterrane gebied) en Casablanca (als voorbeeld van het Middellandse Zeegbied) gegeven.

De Mediterrane gebieden gaan in de richting van de evenaar over in steppes en daarna woestijnen: het Middellandse Zeegebied gaat over in de Sahara, het Californische mediterrane gebied in de Sonora woestijn, het Chileense mediterrane gebied in de Atacama woestijn, het Kaapse gebied in de Kalahari woestijn en het mediterrane gebied van zuidwestelijk Australië in de Grote Victoria woestijn. Ook in deze overgangsgebieden valt de regen voornamelijk in de winter. Er groeien minder planten dan in de mediterrane gebieden, maar ook zij groeien voornamelijk in de winter.

Mediterrane vegetaties

De oorspronkelijke vegetatie is in veel mediterrane gebieden verdwenen door de bevolkingdruk (kappen van de bossen, begrazing door geiten, enz,). Heel kenmerkend voor Mediterrane landschappen zijn vegetaties bestaande uit struiken, met kleine stevige bladeren (ook wel sclerophyllous bush genoemd). De bladeren hebben een dikke cuticula aan de buitenkant, om overmatige uitdroging in de zomer tegen te gaan. Maar ondanks de langdurige droogte in de zomer blijven deze struiken vaak het hele jaar door groen. Heel vaak zijn de struiken ook bestand tegen brand. De aanwezige struiken geven vaak etherische oliën af, om overmatige vraat tegen te gaan. Veel mediterrane kruiden komen daardoor uit dit type vegetatie.

In elk mediterraan gebied kennen we vergelijkbare vegetaties met een eigen naam, in het Middellandse Zeegebied heet deze vegetatie maquis, in Californie chaparral, in Chili matorral, in het Kaapgebied fynbos en in Australië kwongan. Deze vegetaties lijken eentonig, maar zij zijn dit niet. In de zomer bloeit er weinig, omdat een groot deel van de aanwezige planten in rust is. In de winter of het voorjaar vallen de vele bloeiende planten op. Deze mediterrane gebieden behoren zelfs tot de hotspots van de biodiversiteit. In de gezamenlijke Mediterrane gebieden komen ongeveer 48.000 soorten hogere planten voor, dat is 20 % van het totale aantal. In het Middellandse Zeegebied komen 4 keer zoveel endemische planten (= planten, die alleen in dat gebied voorkomen) dan in de rest van Europa. Als we naar de grootte van het gebied kijken (78.000 km ², ongeveer tweeënhalf keer de grootte van Nederland), dan is de Kaap het soortenrijkste Mediterrane gebied. Van de 12 plantenfamilies, die alleen in Afrika voorkomen, komen er 5 alleen in het Kaapgebied voor. En meer dan 6000 plantensoorten komen alleen in dit kleine gebied voor. Daarom wordt de Kaapregio in de plantengeografie tot een afzonderlijk florarijk (Kaapse florarijk) gerekend.

In de onderstaande tabel geef ik een overzicht van de verschillende Mediterrane gebieden.

Mediterraan gebied Aantal endemische plantensoorten (= soorten, die alleen in dat gebied voorkomen Karakteristieke mediterrane vegetatie Middellandse Zeegebied 11700 maquis Californië 2124 chapparal Chili 1957 matorral Kaapgebied 6210 fynbos Zuidwest Australië 2948 kwongan

Ik wil twee interessante gebieden met winterregens afzonderlijk bekijken, namelijk het Kaapgebied en het Australische mediterrane gebied.

De Kaap en de Karoo

Omdat ik dit gebied wat uitgebreider beschrijf geef ik wat meer klimaatgegevens. Figuur 3 geeft de verschillende neerslaggebieden in Zuid- Afrika weer.

Figuur 3. De verschillende neerslaggebieden van Zuid- Afrika (figuur afkomstig uit G. Rowley, zie literatuur)

Het gebied met winterregens komt overeen met het Kaapgebied en het westelijke deel van de Karoo. In figuur 4 kunt u de neerslaggegevens van Kaapstad (Kaapgebied) en Springbok (Namaqualand) zien.

In de inleiding vermeldde ik, dat het Kaapgebied een winterregengebied met grote diversiteit is. In figuur 5 wordt het gebied van de Kaapse hotspot weer gegeven.

Het fynbos is de typische vegetatie van het Kaapgebied. Het woord fynbos (met y in plaats van ij) is afgeleid van het Afrikaanse woord fijnbos, maar wordt dus uitgesproken als finbos. Een voorbeeld van het fynbos wordt gegeven in figuur 6.

Figuur 6. Fynbos vegetatie op de Tafelberg bij Kaapstad Klik op de thumbnail als u de grote foto (160 Kb) wilt zien Foto: Fred Triep

Opvallende planten in het fynbos zijn de suikerbossies, planten met fraaie, grote bloemen uit de familie Proteaceae. Van deze familie komen 69 endemische soorten voor in het Kaapgebied, andere soorten uit deze familie komen in Zuid- Amerika en Australië voor. Een andere belangrijke groep van planten zijn de heideachtige planten, van het geslacht Erica komen722 verschillende soorten in het fynbos voor. De soortenrijkste familie van het fynbos is de Asteraceae (de vroegere composieten). Op wereldschaal is dit ook al een grote familie, maar ook in dit gebied zijn ze opvallend aanwezig.

De vegetatie van de Kaapse regio gaat naar het noorden en noordoosten langzaam over in die van Karoo, de hoogvlakte in het binnenland van Zuid- Afrika. De westkant van de Karoo (Westkaap, Namibie) krijgt voornamelijk neerslag in de winterperiode, hier vinden we dus vooral planten die in de winter of het voorjaar groeien en voor de zomer bloeien. Ook dit gebied heeft een hoge diversiteit. Figuur 7 geeft de hotspot van de succulente Karoo (= het westelijke deel van de Karoo) weer.

Figuur 7. Het gebied van de hotspot van de succulente Karoo Deze figuur is afkomstig van de website "Welcome to Biodiversity Hotspots":    www.biodiversityhotspots.org

In dit gebied vinden we ook vegetatie van kleine struiken met daartussen andere planten. Er komen bijvoorbeeld veel bladsucculenten voor, dat zijn planten met verdikte bladeren. Belangrijke vetplanten, die hier voorkomen zijn uit de families Mesembryanthemaceae, Crassulaceae (onder andere het geslacht Crassula, Asphodelaceae (Aloe en Haworthia). Naast de bladsucculenten komen er ook ongeveer 140 soorten stamsucculenten (Wateropslag in de stam, bijvoorbeeld bij Euphorbia) in dit gebied voor. Er zijn in dit gebied ook veel bolgewassen, die voornamelijk in de winter groeien en voor de zomer bloeien. Bekende bolgewassen uit deze streken zijn Lachenalia, Gethyllis, Haemanthus, Massonia en Veltheimia.

Zuidwest Australie

In het zuidwesten van Australië rondom de stad Perth vinden we ook een mediterraan klimaat. Figuur 8 geeft de verdeling van de neerslag over het jaar in Perth weer.

Figuur 8. Gemiddelde neerslag per maand (in mm) in van Perth (bron: http://uk.weather.com/common/home/climatology.html)

Hoewel een groot deel van dit gebied in cultuur is gebracht, zijn er ook nog gebieden met oorspronkelijke vegetatie. Ook het Australische winterregengebied bezit een hoge diversiteit. Figuur 9 geeft de hotspot van mediterraan Australie weer.

Figuur 9. Het gebied van de hotspot van zuidwest Australië Deze figuur is afkomstig van de website "Welcome to Biodiversity Hotspots":    www.biodiversityhotspots.org

De karakteristieke Mediterrane struikvegetatie heet hier kwongan, een benaming die de Aboriginals er aan gaven. In de winter en het voorjaar is deze vegetatie ook heel bloemrijk, onder andere met de bloemen van een aantal Proteaceae, zoals Grevillea, Banksia, Xylomelum en Hakeas. De kwongan is rijk aan planten uit drie families, namelijk de Myrtaceae, de Proteaceae en de Fabaceae. Van de 785 soorten uit de Myrtaceae is 92 % endemisch en van de 684 soorten uit de Proteaceae is 96 % endemisch.

Er bestaat ook variant van de kwongan, waarin kleine boompjes voorkomen. De dominante bomen hierin zijn Eucalyptus soorten (mallee), bomen die met meerdere stammen vanaf het grondniveau groeien. Deze mediterrane vorm van de kwongan wordt de mallee genoemd. Eucalyptus soorten, die in de mallee voorkomen zijn de purple flowered mallee (E. albopurpurea), de darrow leaved red mallee (E. foecunda) n de Fuchsia mallee (E. forrestiana)

Zowel in de kwongan als de mallee komen veel Acacia soorten voor. Van deze soorten uit het zuidwesten van Australië is ook bekend, dat ze voornamelijk in de winter groeien. Van de 397 Acacia soorten uit dit gebied komt 51 % alleen in dit gebied voor.

Literatuur

De kaartjes van de hotspots (de figuren 5, 7 en 9) zijn afkomstig van de website:
Welcome to Biodiversity Hotspots
http://www.biodiversityhotspots.org/

De neerslagdiagrammen (figuren 2, 4 en 8) in dit verhaal zijn gemaakt op basis van de klimaatgegevens van: Weather.co.uk – Climatology Index Page
http://uk.weather.com/common/home/climatology.html

The Seasons
http://www.gardens.ucr.edu/gardens/seasons.html

Bloembollenpagina - Kweken van wintergroeiers
http://www.bloembol.info/wintergr_n.html

Mediterranean forests, woodlands, and shrub
http://en.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_forests%2C_woodlands%2C_and_shrub

Mediterranean Shrublands
http://www.radford.edu/~swoodwar/CLASSES/GEOG235/biomes/medit/medit.html

PlantZAfrica.com Homepage 
South African national biodiversity Institute (SANBI)
http://www.plantzafrica.com/

De natuur in Zuid- Afrika
http://www.ecocam.com/natuur/Zuid-Afrika.html

Zuid- Afrika.Flora
http://www.zuid-afrika.nl/id/1/87/flora_in_zuid-afrika.html

Southwest Australia
http://en.wikipedia.org/wiki/Southwest_Australia

Kwongan Connections- facts
http://www.nacc.com.au/kwongan/

 

Deze pagina is nieuw aangemaakt op zaterdag 16 december 2006.

Voor aanvullingen of reacties, stuur mij een email:

email: Fred Triep

Terug naar (return to): startpagina Botanie Website naar het artikel over Crassula (ook een wintergroeier) the English summary of Botany Website

Terug naar: de bovenkant van de pagina Fred Triep's homepage (hoofdpagina)