|
|
||
Dit artikel verscheen eerder in het Hortus Magazine van december 2015
door Fred Triep
|
Tandpasta, kauwgom, snoep, thee: in veel dagelijkse producten
die we gebruiken, is pepermunt verwerkt. |
|
Pepermunt, wie kent het niet? We
eten het als snoepje,
gebruiken pepermuntblaadjes in gerechten en thee, een munt wordt vaak verwerkt
in cosmetica en parfum.
Pepermunt wordt gemaakt uit pepermuntolie, die
gewonnen wordt uit de bladeren van de pepermuntplant. De pepermuntplant (Mentha
x piperita) is een kruising van de watermunt (Mentha
aquatica) en de aarmunt (Mentha
spicata). Het zaad van deze plant vertoont weinig kiemkracht, wat er op
wijst dat de oudersoorten bijna aparte soorten zijn. Door het slechte
zaad kan de plant alleen worden gekweekt door uit de wortelstokken nieuwe
planten te laten groeien. Een vergelijkbaar voorbeeld in de dierenwereld, waar
de soortvorming bijna volledig is, vinden we bij het paard en de ezel: zij
kruisen met elkaar, wat het muildier en de muilezel oplevert, maar ook deze
hybriden krijgen geen nakomelingen.
Het geslacht munt komt voor in Europa, Azië, Afrika, Australië en Noord- Amerika en is dus bijna kosmopolitisch (subkosmopolitisch). De meeste muntsoorten komen in een vochtige omgeving voor.
Links: Een historische tekening van de
pepermuntplant
Klik op de
thumbnails, als je de grote foto's
wilt zien
Rechts: Foto van een pepermuntplant uit een stadstuintje in
Dordrecht
Foto's: Fred Triep
Kruisingen
Door de overgangen tussen de verschillende vormen is het moeilijk om het
exacte aantal soorten in het geslacht munt aan te geven. Onderzoekers
onderscheiden dertien tot achttien soorten, waarvan een aantal gemakkelijk in de
natuur hybridiseert.
Er zijn naast de pepermuntplant meer kruisingen van
muntsoorten onderling bekend. De wollige munt (Mentha
x rotundifolia) is een kruising van de hertsmunt (Mentha longifolia) met de witte munt (Mentha suaveolens). Daarnaast is er nog de kransmunt (Mentha
x verticillata), een kruising van M. aquatica en M. arvensis
en de gembermunt of edelmunt (Mentha x
gentilis), een kruising van M. arvensis en M. spicata.
Het plantengeslacht Mentha behoort tot de
Lipbloemenfamilie (Lamiaceae), een
kosmopolitische plantenfamilie. De planten uit deze familie zijn gekenmerkt door
tweezijdig symmetrische bloemen, bestaande uit een bovenlip en een onderlip. De
bovenlip en de onderlip zijn ontstaan door vergroeiing
van de vijf kroonbladeren. Ook de kelkbladeren zijn vergroeid. De
bladeren staan tegenover elkaar langs de stengels, die vaak vierkant van vorm
zijn. Bij de muntsoorten is de kleur van de bloem wit tot paars.
Veel planten
uit deze familie bezitten aromatische stoffen, die door de mens als kruid worden
gebruikt: basilicum, munt, rozemarijn, majoraan, oregano, hyssop, thym en
lavendel.
De muntsoorten bezitten als geurende stof menthol, dat in de
pepermuntolie terecht komt na extractie van de bladeren en de stengels.
Pepermuntolie wordt gewonnen door stoomdestillatie: de muntbladeren worden in
ketels met water gedaan, waarin stoom wordt geblazen. De olie, die uit de
bladeren komt, wordt meegenomen met de waterdamp. Na afkoeling wordt de olie,
die op het water blijft drijven, gescheiden van de waterige substantie.
De pepermuntolie bevat menthol,
menthon, neomenthol en isomenthol, waarvan menthol het belangrijkste bestanddeel
is. Menthol is een monoterpeen, een organische verbinding die ons lichaam zou
helpen om bacteriën en virussen te verdrijven. Monoterpenen zijn vluchtig
vloeistoffen, die bij veel planten
verantwoordelijk zijn voor geurende bloemen of bladeren. De pepermuntolie wordt
gebruikt voor de productie van snoep, thee en tandpasta.
De bladeren van
de muntsoorten worden tot olie geperst, maar ook vers of gedroogd gebruikt in
gerechten. Dit geeft een frisse
zoete smaak aan het eten, met een koele nasmaak. Munt wordt veel gebruikt in de
keuken van het Midden- Oosten, zoals in lamsgerechten. In Angelsaksische landen
wordt munt gebruikt in muntsaus en mintjelly. Daarnaast wordt munt gebruikt in
thee (onder andere in de Touareg of Marokkaanse thee uit Noord- Afrikaanse
landen) en in alcoholische dranken zoals mint julep, mojito, de likeur creme de
Menthe en in de cocktail grashopper.
A
llergische reactie
Pepermuntolie en menthol worden ook
gebruikt als “smaakmakers” bij mondspoelers, tandpasta, kauwgom, desserts en
muntchocola. Pepermunt als snoep bevat naast de pepermuntolie ook nog suiker,
gelatine en arabische gom. Munt wordt ook gebruikt
als traditioneel medicinaal kruid,, onder
andere tegen maag- en hoofdpijn.
Menthol en pepermuntolie worden gebruikt in de productie van cosmetica en
parfums.
Sommige mensen kunnen allergisch reageren op producten van de munt.
Dat uit zich in darmkrampen,
diarree, hoofdpijn of
hartkloppingen. Menthol en de ander terpenen oxideren gemakkelijk
in de huid en de oxidatieproducten zijn waarschijnlijk de oorzaak van de
klachten.
Muntplanten zijn voor bepaalde vlinders belangrijk als
waardplant. De rupsen van bijvoorbeeld de vaalgele hermelijnvlinder (Spilarctia
luteum), een mot die voorkomt van Turkije tot China, leven op de muntplant.
In de Hortus treft u behalve de pepermuntplant ook de
watermunt (Mentha aquatica) aan, die
groeit in het duinven tussen de andere duinplanten.
Literatuur/span>
C.
Kalkman
Planten voor dagelijks gebruik- Botanische
achtergronden en toepassingen
KNNV
Angiosperm Phylogeny Group
www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/
Mentha- Wikipedia
en.wikipedia.org/wiki/Mentha
Pepermuntolie – Wikipedia
http://nl.wikipedia.org/wiki/Pepermuntolie
Menthol – Wikipedia
nl.wikipedia.org/wiki/Menthol
Pepermunt (snoep)
nl.wikipedia.org/wiki/pepermunt_snoep
Deze pagina is nieuw aangemaakt op
zondag 20 december 2015.
Voor aanvullingen of reacties, stuur mij een email:
email:
Fred Triep
| Terug naar (return to): | Terug naar: |