In dit nummer over Tropische vruchten wil ik het hebben over de avocado (Persea americana). De avocado is een vrucht, die oorspronkelijk uit Midden- en Zuid- Amerika komt. Alle 150 soorten van het geslacht Persea worden gevonden in het Tropische deel van Amerika. De vruchten van de avocado groeien aan bomen, die tot twintig m hoog kunnen worden. De bomen worden al 8000 jaar gecultiveerd; de vruchten werden onder andere in Mexico door de Azteken gegeten. Zij noemden de vruchten alhuacatl, wat waarschijnlijk "boter uit het bos" betekende. Later werd dit woord verbasterd tot avocado. In 1519 ontdekte de Spanjaard De Enciso de avocado in Columbia. Later werd deze boom ook in Mexico en andere landen aangetroffen. In de negentiende eeuw raakte de boom over de wereld verspreid.

Klik op de thumbnails als je de grote foto's (respectievelijk 171 Kb en 144 Kb ) wilt zien Links: Overzichtsfoto van een jonge avocadoboom (Persea americana) in de botanische tuin van Gijon (Spanje)  Rechts: Detailfoto van de bladeren van de avocadoboom (Persea americana) uit de botanische tuin van Gijon (Spanje) Foto's: Fred Triep

Het geslacht Persea is één van de ongeveer 32 geslachten uit de plantenfamilie Lauraceae. Tot de laurierfamilie behoren bomen en heesters, die voornamelijk voorkomen in de tropen en de subtropen. De grootste concentraties van Lauraceae vindt men in Zuidoost- Azie en tropisch Amerika. Kenmerkend voor alle planten uit deze familie is de aanwezigheid van leerachtige en groenblijvende bladeren. De bladeren bevatten evenals andere delen van de plant oliecellen, waardoor deze plantenfamilie een aantal aromatische producten levert, zoals kaneel, kassia en laurierbladeren. Over de kassia schreef ik in het zomernummer 2001 van de Hortuskrant. De bladeren van de avocadoboom zijn elliptisch- lancetvormig.

Klik op de thumbnails als je de grote foto's (respectievelijk 150 Kb en 134 Kb ) wilt zien Links: Overzichtsfoto van de avocadoplant, die in rechtse van de drie kleine kassen in de Hortus staat Rechts: Detailfoto van de bladeren van de avocadoplant Foto's: Fred Triep

Bloei en bevruchting

Bij de meeste rassen van de avocado worden in het najaar (november) de bloemknoppen aangelegd. Daarna komen  aan de uiteinden van bloeistengels open vertakte bloeiwijzen, met elk enige tientallen tot een honderdtal kleine geelgroen bloemen.

De bloei bij de avocado is bijzonder. Een grote rijpe boom kan wel een miljoen bloemen dragen tijdens één bloeiperiode, maar slechts 0,1 procent van de bloemen groeit uit tot een vrucht. De oorzaak van deze lage opbrengst is waarschijnlijk de typische wijze van bloeien, die biologen "dichogamie" noemen. Elke bloem bevat mannelijke delen (= de meeldraden met hun stuifmeel producerende helmknoppen) en vrouwelijke delen (= de stamper met de stempel, die het stuifmeel ontvangt). Bij de avocado zijn de mannelijke en de vrouwelijke delen van één bloem (en van één boom) op verschillende momenten actief. Op deze wijze wordt zelfbestuiving onmogelijk gemaakt en kruisbestuiving vergemakkelijkt.

Hoe gaat dat nu in zijn werk? Elke bloem aan een avocadoboom is twee dagen open. Op de eerste dag zijn alleen de vrouwelijke delen rijp, de tweede dag alleen de mannelijke delen. Maar als de bloemen aan één boom een dag na elkaar verschijnen, dan kan er stuifmeel van de ene bloem naar een andere bloem aan diezelfde boom overgebracht worden. In dat geval is er nog steeds sprake van zelfbestuiving. Om dat te verhinderen blijken er bij de Avocado twee typen voor te komen, die men type A en type B noemt. Bij type A is de bloem in de ochtend van de eerste dag open (vrouwelijke fase) en in de middag/avond van de tweede dag (mannelijke fase). Bij type B is de bloem in de middag/avond van de eerste dag open (vrouwelijke fase) en in de ochtend van de tweede dag (mannelijke fase). In figuur 1 is die timing van die twee bloeitypen weergegeven.

Dat betekent, dat in de ochtend het stuifmeel van type B de bloemen van type A kan bevruchten en dat in de middag het stuifmeel van type A de bloemen van typen B kan bevruchten, mits er voldoende bomen, bloemen en honingbijen zijn. Een avocadokweker zal de hoogste productie krijgen, als hij de bomen van typen A en B goed "mengt". Hij moet er ook voor zorgen, dat de afstand tussen die bomen niet al te groot is, want de actieradius van een honingbij blijkt per fourageerronde maximaal vier bomen te zijn. De werkelijke situatie in het veld bij veel bloemen en veel bomen wordt weergegeven in figuur 2.

Figuur 2. De opeenvolging van de bestuiving bij bloeitype A en B onder veldcondities (bewerking van een illustratie van de  Avocado Information Homepage)

Na de bloei en een eventuele succesvolle bevruchting ontstaan er vruchten, die al na zes weken van de boom vallen. De peervormige vrucht bestaat uit een steenvrucht in het midden, die omgeven is door vruchtvlees, dat bij rijpheid zo zacht is als boter. Het vruchtvlees wordt bij elkaar gehouden door een dunne buitenlaag. Avocado's bevatten een grote hoeveelheid vet, ongeveer 25 %, en daarnaast veel vitamine C en een grote hoeveelheid ijzer.

Tegenwoordig is de avocado in Nederland het hele jaar door verkrijgbaar. In de periode mei tot en met december komen de vruchten uit Afrika en Midden- Amerika en vanaf september tot in mei uit Israël. Avocado's kunnen als vruchten gegeten worden.  Ze worden meestal uitgelepeld of in een salade verwerkt. Vooral in de Mexicaanse keuken speelt de avocado een belangrijke rol.

Verwante soorten

Een verwant van de avocado (P. americana) is de zwarte avocado of vinhatico (P. indica), die inheems is op de Azoren, Madeira en de Canarische eilanden. Het is een levend fossiel van de Mediterrane flora uit het Plioceen (5 tot 1,8 miljoen jaar geleden). Het geslacht Persea ontstond in Afrika en migreerde in de loop van miljoenen jaren naar het westen. Deze struik wordt bedreigd op zijn natuurlijke standplaats en staat daarom op de Red list van het IUCN. In subtropische streken (bijvoorbeeeld zuid Califonie) wordt deze struik als siergewas geplant.

Klik op de thumbnails als je de grote foto's (respectievelijk 175 Kb en 131 Kb ) wilt zien Links: Een zwarte avocadostruik of vinhatico (Persea indica) met vruchten in de botanische tuin van Faial (Azoren, Portugal) Rechts: Detail van een tak met bladeren en vruchten van een zwarte avocadostruik of vinhatico (Persea indica) in de botanische tuin van Faial (Azoren, Portugal) Foto's: Fred Triep

In de Hortus

Wilhelm Lötschert and Gerhard Beese
Tropical Plants
Collins, 1992

Bijzondere groenten en vruchten uit binnen- en buitenland
Stichting propaganda Groente en Fruit, 7^e druk mei 1989

Verzorging

Heeft u vragen over de verzorging van deze plant? Die kunt u stellen op mijn forum over de verzorging van planten. Misschien weet iemand het antwoord of staat er reeds een antwoord voor u.