|
|
||
Dit artikel verscheen in de Hortuskrant van december 2005.
door Fred Triep
| Toen
ik na mijn studie Biologie cactussen kweekte in een kasje dat achter aan
het huis op één hoog buiten hing, vroeg mijn buurman die een
melkwinkel onder mijn verdieping had mij eens: “ Wat voor planten
kweek je daar?”. Ik vertelde hem, dat ik cactussen kweekte, die in Peru op vierduizend meter hoogte groeien. Zijn reactie was typisch Amsterdams: “Maar dan woon je nog niet hoog genoeg!”. Natuurlijk had hij gelijk, de omstandigheden nabootsen, die op vierduizend meter hoogte heersen in een kasje in Amsterdam Oost is niet realistisch. |
In de
tropen zijn de jaarlijkse wisselingen in de temperatuur vaak minder dan de
dagelijkse wisselingen. De temperatuurverschillen tussen de verschillende
jaargetijden zijn vaak maar enkele graden. De dagelijkse wisselingen zijn vaak
groter dan de jaarlijkse wisselingen. Als
men in die streken omhoog gaat, worden de verschillen tussen dag en
nachttemperatuur nog groter, terwijl de jaarlijkse wisselingen klein zijn. Op
de centrale hoogvlakte in Peru en Ecuador kan het in de winter bij zonneschijn
overdag twintig graden Celsius worden, terwijl de temperatuur in de nacht tot
tien graden onder nul kan dalen. Vergelijkbare klimaten vinden we op hoge bergen
in de tropen van Afrika, bijvoorbeeld op de Kilimanjaro in Tanzania, de Mount
Kenia in Kenia, de Ruwenzori in Uganda, en het Andringitra- massief in
Madagaskar.
Wat voor
planten groeien daar en hoe beschermen ze zich tegen de steeds terugkerende
vorst? Terwijl ze ook nog willen groeien
Op de puna
(=centrale hoogvlakte) in de Andes vinden we onder andere bolvormige cactussen
die vroeger tot het geslacht Opuntia behoorden. Tegenwoordig worden ze
in het aparte geslacht Maihuenopsis geplaatst. Evenals de
Opuntia’s groeien deze cactussen door de vorming van nieuwe schijven, waarbij
ze vlakke klompjes planten vormen. Op grote hoogte hebben deze cactussen haren. Waarschijnlijk zorgen deze haren er voor, dat er ’s nachts minder
warmteverlies is. Ik heb nog steeds een aantal van deze soorten, nu niet meer op
één hoog, maar in een kasje in de tuin achter het mijn huis. In al die
jaren zijn ze helaas kaal gebleven, ze zien er heel erg anders uit dan in de
natuur.
 |
Klik
op de thumbnails als je de grote foto's (respectievelijk 145 Kb en 168 Kb
) wilt zien
Links: Het tuinkasje in de achtertuin, waarin
ik tegenwoordig de cactussen kweek Foto's : Fred Triep |
 |
Naast deze cactussen komen in de bergklimaten van de tropen nog andere type planten voor. Dit zijn bijvoorbeeld grote planten, waarvan de oude dode bladeren als beschutting om de nieuwe bladeren zitten. Zo’n plant is de Puya raimondii, de grootste Bromeliasoort uit Zuid- Amerika. Deze plant groeit hoog in de bergen van Peru.
 |
Klik op de thumbnails als je de grote
foto's wilt zien (respectievelijk 85 Kb, 85Kb en 165 Kb) Foto Links: Een overzichtfoto van bloeiende Puya raimondii Foto Rechts: Detailfoto van de afzonderlijke bloeiende planten (Foto's: Marianne Van Roy) |
 |
 |
Overeenkomstige planten vinden we op de hellingen van de Kilimanjaro en Mount Kenia. Daar groeit op de hellingen tussen 2500 en 4000 meter hoogte o. a. een reuzenkruiskruid (Senecio johnstonii), die aan zijn stengel meer dode dan levende bladeren heeft. De dode bladeren beschermen de nieuwe bladeren, doordat ze deze isoleren. Op de berghellingen van vele Oost- Afrikaanse bergen (in Ethiopie, Uganda, Kenia en Tanzania) komen daarnaast reuzenlobelia’s voor. Bij deze planten beschermen de buitenste bladeren de centrale groeipunt, door ’s avonds er omheen te krullen. Op die manier zorgen ze er voor, dat het groeipunt niet bevriest. In de loop van de ochtend krullen de buitenste bladeren weer naar buiten, zodat de bladeren maximaal gebruik kunnen maken van het zonlicht voor de fotosynthese.
 |
 |
Klik
op de thumbnails als je de grote foto's (respectievelijk 130 Kb, 129 Kb en 133 Kb
) wilt zien
Helemaal links en links: Reuzenkruiskruiden (Senecio
johnstonii) op de hellingen van de Kilimanjaro Foto's : Fred Triep |
 |
De reuzenlobelia’s vormen een interessante groep planten. Twintig van de
driehonderd Lobelia soorten behoren tot de reuzenlobelia’s. Elke soort is
beperkt tot een van de Afrikaanse bergen of een paar naburige bergen. Deze
planten laten zien, dat door geografische isolatie verschillende soorten kunnen
ontstaan.
Waarschijnlijk
bestaan er nog meer onmogelijke klimaten voor een Hortus. Gelukkig zijn er toch veel planten, die wel goed in een plantentuin zijn te houden.
Welke klimaten kunnen wel in de Hortus gerealiseerd worden?
- Het
vochtig tropische klimaat in de vlinderkas en tropische kas
- Het
droog tropische klimaat in de woestijn kas
- Het
droog subtropische klimaat in de subtropische kas
- Het
droge, iets warmere subtropische klimaat in de palmenkas en nog iets warmer
in de Indische kas
- Het
klimaat met 's winters koel en 's zomers warm en droog in de Mexicaanse kas
- Een nat en koud klimaat;...... ons Nederlandse klimaat in de buitentuin
Literatuur
Jeanette Hanby
Kilimanjaro National Park
TANAPA/AWF, 1987
Knox, E.B. (1993)
The species of giant senecios and giant lobelia in eastern
Contributions for the University of
Deze pagina is nieuw aangemaakt op dinsdag 27 december 2005.
Voor aanvullingen of reacties, stuur mij een email:
email: Fred Triep
| Terug naar (return to): | Terug naar: |